Đánh giá khả năng duy trì tỉnh táo: Vai trò của Maintenance of Wakefulness Test (MWT)
Maintenance of Wakefulness Test (MWT) là công cụ đánh giá khả năng duy trì tỉnh táo trong môi trường yên tĩnh, được chuẩn hóa bởi AASM. Tìm hiểu MWT là gì, ai nên thực hiện, quy trình chuẩn và cách đọc kết quả chính xác.
Giới thiệu
Khả năng duy trì tỉnh táo trong suốt thời gian làm việc là yếu tố then chốt đảm bảo hiệu suất và an toàn lao động. Đặc biệt, với những người làm việc trong môi trường đòi hỏi sự tập trung cao độ như lái xe, vận hành máy móc, hay các ngành nghề liên quan đến an toàn công cộng, việc đánh giá khả năng tỉnh táo trở nên vô cùng quan trọng. Maintenance of Wakefulness Test (MWT) là một công cụ đánh giá khách quan khả năng duy trì tỉnh táo của cá nhân trong môi trường yên tĩnh và ít kích thích.
MWT là gì?
MWT(Maintenance of Wakefulness Test) là một xét nghiệm sinh lý thần kinh được thiết kế để đo lường khả năng duy trì trạng thái tỉnh táo của một người trong điều kiện yên tĩnh, ánh sáng mờ và ít kích thích.
Khác với Multiple Sleep Latency Test (MSLT), vốn đánh giá xu hướng thời gian vào giấc ngủ, MWT tập trung vào khả năng “chống lại cơn buồn ngủ” – tức khả năng “giữ tỉnh táo” trong môi trường tĩnh lặng. Phương pháp này được khuyến nghị rộng rãi bởi Hiệp hội Y học Giấc ngủ Hoa Kỳ (AASM), đặc biệt trong các trường hợp cần đánh giá y khoa – pháp lý, đánh giá sau điều trị chứng ngủ rũ (narcolepsy), rối loạn giấc ngủ do ca kíp, hoặc để xác định mức độ tỉnh táo sau khi điều trị ngưng thở khi ngủ bằng liệu pháp CPAP.
Đối tượng nên thực hiện MWT
MWT được chỉ định trong các trường hợp sau:
- Đánh giá mức độ tỉnh táo trong môi trường làm việc đòi hỏi sự tập trung cao: như lái xe, vận hành máy móc, hoặc các ngành nghề liên quan đến an toàn công cộng.
- Đánh giá hiệu quả điều trị các rối loạn giấc ngủ: như chứng ngủ rũ (narcolepsy), rối loạn giấc ngủ do ca kíp, hoặc ngưng thở khi ngủ.
- Đánh giá y khoa – pháp lý: trong các trường hợp cần xác định mức độ tỉnh táo để đảm bảo an toàn lao động.
Quy trình thực hiện MWT
Theo hướng dẫn của AASM, quy trình thực hiện MWT bao gồm:
Chuẩn bị trước khi kiểm tra:
- Bệnh nhân cần ngủ đủ ít nhất 6 giờ trong đêm trước khi thực hiện MWT.
- Ghi chép nhật ký giấc ngủ trong 2 tuần trước khi kiểm tra để đảm bảo lịch trình ngủ đều đặn.
- Ngừng sử dụng caffeine, nicotine và rượu ít nhất 8 giờ trước khi kiểm tra.
- Tránh sử dụng thiết bị điện tử ít nhất 30 phút trước mỗi phiên kiểm tra.
Quy trình kiểm tra:
- Bệnh nhân sẽ thực hiện 4 phiên kiểm tra, mỗi phiên cách nhau khoảng 2 giờ.
- Trong mỗi phiên, bệnh nhân được hướng dẫn ngồi yên trên giường có tựa lưng và đầu, ánh sáng mờ, không được ngủ.
- Mỗi phiên kéo dài tối đa 40 phút. Nếu bệnh nhân ngủ, thử nghiệm sẽ kết thúc sớm và thời điểm ngủ sẽ được ghi lại chính xác bằng hệ thống ghi sinh lý thần kinh.
Ghi nhận và đánh giá:
- Sử dụng đa ký giấc ngủ (Polysomnography – PSG) để ghi lại EEG, EOG, EMG và ECG.
- Phiên kết thúc sau 40 phút nếu bệnh nhân không ngủ, hoặc sau khi xác định bệnh nhân đã ngủ (3 epoch liên tiếp của giai đoạn ngủ N1 hoặc 1 epoch của N2, N3 hoặc REM).
- Tính toán thời gian ngủ trung bình (Mean Sleep Latency) từ 4 phiên.
Diễn giải kết quả
Kết quả MWT được đánh giá dựa trên chỉ số Mean Sleep Latency (MSL) – thời gian trung bình từ lúc tắt đèn đến khi bệnh nhân bắt đầu ngủ. Nếu bệnh nhân không ngủ trong một phiên, thời gian này được quy ước là 40 phút. Phương pháp tính này, được chuẩn hóa theo nghiên cứu của Doghramji et al. (1997), đảm bảo tính khách quan và nhất quán giữa các ca lâm sàng. Việc áp dụng đúng quy trình giúp phản ánh chính xác khả năng duy trì tỉnh táo của bệnh nhân trong môi trường kiểm soát.
Ưu điểm của MWT
· Đánh giá khách quan: MWT cung cấp dữ liệu khách quan về khả năng duy trì tỉnh táo, giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác hơn.
· Hỗ trợ đánh giá hiệu quả điều trị: Giúp xác định mức độ cải thiện sau điều trị các rối loạn giấc ngủ.
· Đánh giá an toàn lao động: Hữu ích trong việc đánh giá khả năng làm việc an toàn của người lao động trong các ngành nghề đòi hỏi sự tỉnh táo cao.
Kết luận
Maintenance of Wakefulness Test (MWT) là một công cụ đánh giá khách quan và hiệu quả khả năng duy trì tỉnh táo của cá nhân trong môi trường yên tĩnh. Việc thực hiện MWT theo đúng quy trình và tiêu chuẩn sẽ cung cấp thông tin quan trọng hỗ trợ bác sĩ trong việc chẩn đoán và điều trị các rối loạn giấc ngủ, cũng như đảm bảo an toàn lao động cho người bệnh.
Tài liệu tham khảo:
- Krahn, L. E., Arand, D. L., Avidan, A. Y., et al. (2021).
“Recommended protocols for the Multiple Sleep Latency Test and Maintenance of Wakefulness Test in adults: Guidance from the American Academy of Sleep Medicine.”
Journal of Clinical Sleep Medicine, 17(12), 2489–2498.
DOI: https://doi.org/10.5664/jcsm.9620 - Doghramji, K., Mitler, M. M., Sangal, J. M., et al. (1997). A normative study of the maintenance of wakefulness test (MWT). Electroencephalography and Clinical Neurophysiology, 103(5), 554–562. sleepsociety.org.uk
- Sleep Foundation. (n.d.). Maintenance of Wakefulness Test (MWT): An Overview. Retrieved from https://www.sleepfoundation.org/sleep-studies/mwt
