Ngáy khi ngủ ở phụ nữ có thể là dấu hiệu cảnh báo cho chứng ngưng thở khi ngủ. Bài viết giúp bạn nhận biết các triệu chứng ngưng thở khi ngủ ở phụ nữ và những hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện kịp thời.
Tổng Quan Về Ngưng Thở Khi Ngủ (OSA)
Ngưng thở khi ngủ (Obstructive Sleep Apnea – OSA) là một rối loạn giấc ngủ phổ biến và nguy hiểm. Người mắc OSA thường gặp tình trạng đường thở bị tắc nghẽn từng đợt trong khi ngủ, dẫn đến sự ngưng thở tạm thời và tái diễn. Mỗi đợt ngưng thở có thể kéo dài từ vài giây đến hơn 30 giây, gây ra sự thiếu hụt oxy trong máu và làm gián đoạn giấc ngủ sâu. Cơ thể thường gặp các vi thức giấc (arousal) để khởi động lại quá trình thở, mặc dù người bệnh không nhớ mình đã tỉnh dậy.
OSA có thể ảnh hưởng đến mọi đối tượng, nhưng thường gặp hơn ở người trung niên, người thừa cân, và có cấu trúc hàm hoặc cổ đặc biệt. Tuy nhiên, việc nhận biết và chẩn đoán OSA, đặc biệt là ở phụ nữ, lại gặp nhiều thách thức.
OSA Ở Phụ Nữ: Tại Sao Dễ Bị Bỏ Qua?
Phụ nữ có tỷ lệ được chẩn đoán OSA thấp hơn nam giới, không phải vì họ ít mắc bệnh hơn, mà vì biểu hiện bệnh khác biệt và dễ bị đánh giá sai lệch. Trong khi nam giới thường có các biểu hiện điển hình như ngáy to, thở hổn hển, và buồn ngủ rõ rệt vào ban ngày, thì phụ nữ có thể xuất hiện những triệu chứng mơ hồ như:
- Mệt mỏi kinh niên không rõ nguyên nhân
- Trầm cảm hoặc lo âu
- Khó tập trung hoặc hay quên
- Đau đầu buổi sáng
- Mất ngủ
Ngoài ra, các giai đoạn sinh lý như mang thai, tiền mãn kinh và mãn kinh còn làm thay đổi nội tiết tố, ảnh hưởng đến giấc ngủ và cấu trúc đường thở, từ đó làm tăng nguy cơ mắc OSA. nhiều phụ nữ và cả bác sĩ thường cho rằng đây là các rối loạn lo âu hoặc triệu chứng tuổi tác, dẫn đến việc bỏ qua chẩn đoán OSA.
Ngáy – Dấu Hiệu Cảnh Báo Quan Trọng
Ngáy là âm thanh phát ra khi luồng không khí bị cản trở qua đường hô hấp trên, thường do cơ lưỡi và họng giãn ra quá mức khi ngủ. Dù nhiều người coi ngáy là hiện tượng bình thường, nhưng nó có thể là chỉ dấu ban đầu của OSA. Đặc biệt:
- Ngáy to, không đều, xen kẽ với ngưng thở
- Ngáy kèm theo các cơn thức giấc đột ngột, thở gấp, thở rít
- Ngáy nặng dần theo thời gian
Phụ nữ thường ngáy nhẹ hơn và ít bị người thân nhận ra, nhất là nếu ngủ một mình hoặc không chia sẻ giấc ngủ. Điều này càng khiến ngáy – một dấu hiệu quan trọng – bị bỏ sót.
Dấu Hiệu Ngưng Thở Khi Ngủ Ở Phụ Nữ
Nhận biết các dấu hiệu là bước đầu quan trọng để chẩn đoán OSA. Các dấu hiệu ở phụ nữ có thể bao gồm:
- Ngáy (đặc biệt khi tăng cân hoặc mãn kinh)
- Thở gấp hoặc nghẹt thở khi ngủ (thường do người ngủ cùng phát hiện)
- Buồn ngủ quá mức ban ngày, dễ ngủ gật khi đang làm việc, đọc sách, xem TV
- Mất ngủ hoặc giấc ngủ chập chờn
- Đau đầu buổi sáng, nhất là vùng trán hoặc thái dương
- Cảm giác thiếu năng lượng, hay cáu gắt
- Giảm ham muốn tình dục hoặc rối loạn kinh nguyệt
Các biểu hiện này dễ bị nhầm với trầm cảm, mất ngủ mãn tính hoặc hội chứng tiền mãn kinh. Vì vậy, cần cảnh giác nếu các triệu chứng trên kéo dài.
Hậu Quả Nguy Hiểm Nếu Bỏ Qua Chứng Ngưng Thở Khi Ngủ
OSA không chỉ gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ mà còn là nguyên nhân tiềm ẩn của nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng:
- Bệnh tim mạch: Ngưng thở gây tăng huyết áp, tăng nguy cơ đau tim, rung nhĩ và suy tim.
- Tiểu đường loại 2: Thiếu oxy mạn tính làm rối loạn chuyển hóa glucose.
- Tai biến mạch máu não: Nguy cơ đột quỵ tăng cao.
- Trầm cảm, lo âu: Do ảnh hưởng đến hóa chất não và sự suy giảm giấc ngủ sâu.
- Rối loạn trí nhớ và suy giảm nhận thức: Do thiếu oxy não kéo dài.
- Biến chứng thai kỳ: Tăng nguy cơ tiền sản giật, sinh non và bé nhẹ cân.
- Tăng nguy cơ tai nạn giao thông: Do buồn ngủ, mất tập trung khi lái xe.
Nếu được phát hiện sớm, OSA hoàn toàn có thể kiểm soát được bằng các phương pháp điều trị hiệu quả.
Tại Sao Việc Chẩn Đoán Ở Phụ Nữ Lại Khó Khăn?
Ngoài biểu hiện lâm sàng khác biệt, việc chẩn đoán OSA ở phụ nữ gặp phải một số rào cản:
- Thiếu nhận thức từ chính bệnh nhân: Nhiều phụ nữ không biết ngáy có thể là bệnh.
- Sai lệch giới trong hệ thống y tế: Các thang điểm chẩn đoán hiện hành thường xây dựng dựa trên dữ liệu nam giới.
- Hiểu lầm về vai trò hormone: Nội tiết tố nữ có thể “bảo vệ” phụ nữ trẻ khỏi OSA, nhưng điều này thay đổi sau mãn kinh.
- Thiếu tiếp cận đến chẩn đoán giấc ngủ: Nhiều phụ nữ không được giới thiệu đo đa ký giấc ngủ khi có dấu hiệu nghi ngờ.
Tất cả các yếu tố này khiến OSA ở phụ nữ bị đánh giá thấp, dẫn đến điều trị muộn hoặc không phù hợp.
Phương Pháp Chẩn Đoán OSA
Để xác định có mắc OSA hay không, bệnh nhân cần được thực hiện các xét nghiệm giấc ngủ. Các phương pháp bao gồm:
- Đo đa ký giấc ngủ (Polysomnography – PSG): Là tiêu chuẩn vàng, ghi lại sóng não, nhịp tim, chuyển động cơ, hô hấp, oxy máu… Có thể thực hiện tại bệnh viện hoặc tại nhà.
- Thiết bị đo hô hấp tại nhà (Home Sleep Apnea Test – HSAT): Như Nox T3s, Apnealink Air,…thiết bị đeo tiện lợi giúp ghi lại các chỉ số hô hấp khi ngủ tại nhà.
- Bảng câu hỏi sàng lọc: STOP-BANG, Epworth Sleepiness Scale giúp đánh giá nhanh nguy cơ OSA trước khi đo.
Hướng Dẫn Nhận Biết Sớm Và Hành Động
- Tự quan sát và theo dõi giấc ngủ: Qua ứng dụng hoặc ghi chép lại các biểu hiện bất thường.
- Tham khảo ý kiến chuyên gia nếu thấy có dấu hiệu nghi ngờ như ngáy, buồn ngủ quá mức, mệt mỏi kéo dài.
- Thực hiện đo giấc ngủ nếu có nguy cơ trung bình đến cao.
- Phụ nữ mang thai hoặc sau mãn kinh nên được kiểm tra giấc ngủ định kỳ.
Các Phương Pháp Điều Trị Hiện Nay
Việc điều trị OSA tuỳ thuộc vào mức độ bệnh và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Một số phương pháp phổ biến:
- Liệu pháp CPAP: Sử dụng máy tạo áp lực dương liên tục giúp giữ đường thở luôn mở khi ngủ. Đây là phương pháp hiệu quả và được khuyến nghị hàng đầu.
- Máy BiPAP hoặc thiết bị hỗ trợ hô hấp khác: Dành cho các trường hợp đặc biệt như OSA kèm suy hô hấp.
- Dụng cụ nha khoa (MAD): Thiết bị đeo miệng giúp đẩy hàm dưới ra trước, mở rộng đường thở.
- Phẫu thuật: Áp dụng khi có bất thường cấu trúc như lệch vách ngăn, lưỡi gà quá dài…
- Can thiệp lối sống: Giảm cân, tránh rượu bia, không hút thuốc, tập thể dục đều đặn, thay đổi tư thế ngủ.
Kết Luận
Ngưng thở khi ngủ ở phụ nữ là một vấn đề y tế bị đánh giá thấp và dễ bị bỏ qua. Việc tăng cường nhận thức, phát hiện sớm và điều trị đúng cách không chỉ giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ mà còn ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm về tim mạch, chuyển hóa và sức khỏe tâm thần. Nếu bạn hoặc người thân có các dấu hiệu nghi ngờ, hãy mạnh dạn đến gặp bác sĩ chuyên khoa giấc ngủ để được tư vấn và chẩn đoán sớm.
Tài Liệu Tham Khảo
- American Academy of Sleep Medicine (AASM)
- National Sleep Foundation
- Mayo Clinic
- NIH: National Heart, Lung, and Blood Institute
SleepFi
Địa chỉ: 114 đường số 32, tiểu khu 1, Bình Trị Đông B, Bình Tân, TP.HCM
Hotline: 0916872112
