Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn ở nhân viên y tế – Nỗi lo âm thầm

Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) là một rối loạn hô hấp liên quan đến giấc ngủ do tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ đường hô hấp trên gây nên giảm thở hoặc ngưng thở lặp đi lặp lại nhiều lần trong khi ngủ. 

Triệu chứng phổ biến và điển hình nhất của OSA là ngáy. Bên cạnh đó có triệu chứng như buồn ngủ ban ngày, nhức đầu sau khi ngủ dậy, tiểu đêm nhiều lần,… cũng có liên quan đến OSA. Các triệu chứng này thường được mọi người phớt lờ khi cho rằng đó là bình thường hoặc do mất ngủ, stress, làm việc quá sức mà không được chú ý là chất lượng giấc ngủ của họ đang có thể âm thầm bị ảnh hưởng bởi hội chứng ngưng thở khi ngủ.

Bệnh nhân mắc OSA đều bị bị ảnh hưởng tiêu cực của các đợt ngưng thở – giảm thở dẫn đến chất lượng giấc ngủ qua đêm kém, buồn ngủ ban ngày quá mức (EDS) và các triệu chứng liên quan như mệt mỏi, thiếu tập trung và hiệu quả làm việc kém.

Mặc dù OSA ảnh hưởng đến các cá nhân trong nhiều ngành nghề khác nhau, nhưng khi quan sát thấy OSA được kiểm soát kém ở nhân viên y tế, nó có thể ảnh hưởng xấu đến sự an toàn của NVYT và bệnh nhân do thiếu ngủ (SD) và các triệu chứng EDS. Tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu giải quyết những mối quan tâm nghiêm trọng này bằng các giải pháp tiềm năng.

NGƯNG THỞ KHI NGỦ hiện tại đang ảnh hưởng đến khoảng 25% dân số toàn cầu và Hoa Kỳ được xếp hạng trong số các quốc gia có tỷ lệ mắc OSA cao nhất (21,6%). Tỷ lệ OSA ở nam cao hơn nữ (25% so với 13%) [1,2] và nhiều trường hợp OSA vẫn chưa được chẩn đoán hoặc chưa được chẩn đoán. 

Ở Việt Nam khoảng 8.5% người trưởng thành mắc OSA trung bình – nặng.

2. Các yếu tố rủi ro gây nên ngưng thở khi ngủ ở NVYT

Béo phì, tuổi cao, giới tính nam, chu vi cổ (tương ứng là 17 inch và 16 inch đối với nam và nữ), hút thuốc, căng thẳng, lười vận động, bất thường về sọ mặt và tiền sử gia đình mắc OSA là những yếu tố rủi ro phổ biến nhất để phát triển OSA.

Ngành chăm sóc sức khỏe là một môi trường căng thẳng cao độ, có thể dẫn đến khuynh hướng hình thành các thói quen như hút thuốc, uống rượu và lười vận động, tất cả những điều này, như đã đề cập trước đó, có thể khiến một cá nhân mắc OSA [9,10,11]. Hơn nữa, tại Việt Nam căng thẳng do áp lực quá tải tại bệnh viện, gánh nặng kinh tế do chi trả lương chưa hợp lí khiến tỉ lệ mắc các rối loạn giấc ngủ cao hơn ở các bác sĩ và y tá.

3. OSA bắt đầu ảnh hưởng đến giấc ngủ

Giấc ngủ rất cần thiết cho hoạt động tối ưu của cơ thể và tâm trí. Tổ chức Giấc ngủ Quốc gia ở Hoa Kỳ khuyến nghị thời gian ngủ từ 7 đến 9 giờ và 7 đến 8 giờ đối với người trẻ và người lớn tuổi tương ứng [15]. Tuy nhiên báo cáo của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) năm 2016 cho thấy  35,2% người trưởng thành ở Hoa Kỳ ngủ trung bình <7 giờ mỗi đêm [16].

Nhiều cơ chế đã được mô tả có liên quan giữa chất lượng giấc ngủ kém và OSA. Việc thường xuyên bị kích thích khi ngủ vào ban đêm do tắc nghẽn đường thở có thể dẫn đến ngủ không ngon giấc và giấc ngủ giảm cũng làm giảm hoạt động của cơ (genioglossus) duy trì sự thông thoáng của đường hô hấp trên trong khi ngủ [17]. Đồng thời OSA làm giảm độ bão hòa oxy máu sau mỗi đợt ngưng thở khiến cho cơ thể bị stress, làm ảnh hưởng đến sự hồi phục của cơ thể.

4. OSA ảnh hưởng đến năng suất làm việc và an toàn y tế

Việc không ngủ đủ, chất lượng giấc ngủ bị giảm trong nhiều đêm liên tục khiến cho NVYT cảm thấy căng thẳng, mệt mỏi, kiệt sức. Một nghiên cứu ở Weaver và cộng sự cho thấy các rối loạn giấc ngủ như OSA và mất ngủ có liên quan đến sự gia tăng 4 lần tỉ lệ kiệt sức ở bác sĩ. Bên cạnh đó các nghiên cứu chỉ ra mối quan hệ chặt chẽ giữa OSA và tai nạn tại nơi làm việc khi so sánh với tất cả các rối loạn giấc ngủ khác, với tỷ lệ chênh lệch tương đối là 2,88 [48]. Tai nạn giao thông do buồn ngủ quá mức ở NVYT bị OSA cũng cần được quan tâm không kém.

OSA được kiểm soát kém có thể biểu hiện ở tình trạng buồn ngủ quá mức, mệt mỏi vào ban ngày và suy giảm khả năng tập trung, tất cả đều có thể có ý nghĩa giảm an toàn đáng kể, đặc biệt là trong môi trường chăm sóc sức khỏe [36]. Các triệu chứng buồn ngủ ban ngày quá mức ở các NVYT, đặc biệt khi kết hợp với tuổi cao (>65 tuổi), OSA, lạm dụng rượu và các yếu tố gây căng thẳng lâm sàng như làm việc theo ca, công việc nghiên cứu, giáo dục y tế được cho là tạo thêm gánh nặng sức khỏe và an toàn cho chính NVYT.

5. OSA tác động đến việc chăm sóc bệnh nhân

Người thầy thuốc hoạt động trong môi trường đòi hỏi sự tập trung cao độ cũng như sức bền về tinh thần và thể chất. Xử lý những vấn đề có ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng và sức khỏe người bệnh đòi hỏi sự tỉnh táo và đưa ra quyết định sáng suốt.

Đôi khi, có thể gặp phải những thách thức bất ngờ với kết quả không chắc chắn. Trong những trường hợp này, khi một NVYT với OSA được kiểm soát kém làm việc trong ca chăm sóc sức khỏe, năng suất làm việc của họ bị suy giảm, điều này ảnh hưởng đến khả năng chăm sóc bệnh nhân của họ.

Thiếu ngủ là một triệu chứng nổi bật của OSA và các tác động của thiếu ngủ đã được biết rõ. Các bác sĩ phải chịu một số tác dụng phụ của thiếu ngủ, chẳng hạn như khả năng tập trung kém, khả năng ra quyết định kém và các vấn đề về sức khỏe tâm thần.

Một nghiên cứu cắt ngang ở Thái Lan và Malaysia cho thấy 40,4% thầy thuốc trẻ mắc OSA. Tỷ lệ mệt mỏi, thiếu ngủ và nhận thức về giấc ngủ không đủ ở những người này lần lượt là 65,4%, 44,2% và 61,5% [50]. Ngoài ra một cuộc khảo sát cho thấy hơn một phần ba số bác sĩ cảm thấy thiếu ngủ mỗi tuần, ảnh hưởng đến việc chăm sóc và an toàn cho bệnh nhân.

Và…..

Thiếu ngủ khiến hơn 25% các bác sĩ này cảm thấy rằng sự mệt mỏi ảnh hưởng đến khả năng điều trị đầy đủ cho bệnh nhân của họ

Trong khi đó nhiều người dân lo ngại về rối loạn giấc ngủ dẫn đến nhiều sai sót y tế hơn, đặc biệt là sai sót khi nhập thông tin vào hồ sơ bệnh nhân và kê đơn thuốc. Đôi khi, liều lượng được kê không chính xác, trong khi, trong những tình huống khác, thuốc được kê cho nhầm bệnh nhân [25].

Cho đến…

Các trường hợp khẩn cấp có thể phát sinh trong bệnh viện và cần có phản ứng nhanh chóng từ các NVYT. Bệnh nhân có thể cần phải nhanh chóng được đưa đến phòng mổ. Bệnh nhân có thể xuất hiện những biến chứng ngoài ý muốn trong quá trình phẫu thuật và cần được can thiệp nhanh chóng. Trong những trường hợp như vậy, các NVYT chẳng hạn như bác sĩ trực cấp cứu, bác sĩ phẫu thuật và y tá có các triệu chứng OSA như thiếu ngủ, buồn ngủ quá mức, mệt mỏi, căng thẳng và kiệt sức có thể là một thách thức trong những trường hợp như vậy.

Một nghiên cứu tiết lộ rằng sau khi một nhóm bác sĩ phẫu thuật thức suốt đêm theo yêu cầu, họ mắc nhiều lỗi hơn 20% và mất thêm 14% thời gian để hoàn thành các thủ tục so với nhóm khác có giấc ngủ ngon [31].

Các bác sĩ làm việc theo ca trực hơn 24 giờ có số lần thất bại đáng chú ý cao gấp đôi khi làm việc qua đêm. Họ cũng mắc nhiều lỗi y tế nghiêm trọng hơn 36% so với những người làm việc theo ca ít giờ hơn. Nghiên cứu này cũng ghi nhận thêm 300% lỗi y tế liên quan đến giấc ngủ và sự mệt mỏi dẫn đến tử vong cho bệnh nhân [4].

Tất cả những ảnh hưởng của các triệu chứng liên quan đến OSA ở NVYT cho thấy việc chăm sóc bệnh nhân kém, nguy cơ sai sót y tế cao hơn và khả năng xảy ra các biến cố tử vong đặc biệt là ngoại khoa và cấp cứu.

Mặc dù có rất ít tài liệu liên quan trực tiếp đến các triệu chứng OSA với các tác động đối với việc chăm sóc bệnh nhân, nhưng rõ ràng tác động OSA đến thiếu ngủ, buồn ngủ ban ngày quá mức đã chứng mình sự quan trọng của việc chẩn đoán và điều trị OSA ở NVYT để không chỉ nâng cao sức khỏe NVYT mà còn đảm bảo an toàn cho bệnh nhân được điều trị

6. OSA không chỉ dừng lại ở … buồn ngủ

Các tác động của OSA không chỉ dừng lại ở giấc ngủ kém gây buồn ngủ ban ngày quá mức. Khi bị OSA, cơ thể sẽ bị stress do thiếu Oxy trong đêm từ đó dẫn đến hàng loạt các bệnh lý liên quan như:

• • Bệnh lý chuyển hóa (Béo phì, Đái tháo đường,…)

• • Bệnh tim mạch (Tăng huyết áp, Suy tim,…)

• • Tăng nguy cơ đột quỵ

• •  Suy giảm ham muốn tình dục

Tóm lại:

Cần phải xem xét nghiêm túc tình trạng OSA phổ biến rộng rãi và tình trạng thiếu ngủ ở các NVYT, vì những vấn đề này có thể ảnh hưởng đáng kể đến công việc của các chuyên gia chăm sóc sức khỏe mắc phải chứng bệnh này.

Thiếu ngủ, buồn ngủ quá mức, mệt mỏi và kiệt sức có thể là hậu quả của OSA, mà ở NVYT, có thể gây bất lợi cho việc chăm sóc bệnh nhân nếu không được kiểm soát tốt. Những tác động này kết hợp để giảm hiệu quả và năng suất tổng thể của các chuyên gia chăm sóc sức khỏe. Kết quả là, các lỗi y tế xảy ra, dẫn đến kết quả bệnh nhân kém.

Một đánh giá chính thức về tác động của OSA đối với sức khỏe của NVYT và chăm sóc bệnh nhân thông qua nghiên cứu là cần thiết để chứng minh gánh nặng thực sự của nó.

Sàng lọc OSA cho NVYT và thiết lập các hướng dẫn công việc cho các NVYT bị ảnh hưởng bởi OSA và phương pháp điều trị cần thiết phải tuân theo phải là một quy trình chuẩn trong tất cả các cơ sở chăm sóc sức khỏe. Calapharco đồng hành cùng sức khỏe giấc ngủ của nhân viên y tế. 

Chúng tôi thực hiện chiến dịch tầm soát “Ngưng thở khi ngủ” miễn phí cho NVYT từ 1/7/2023 – 31/12/2023 nhằm giúp các Nhân Viên Y Tế nâng cao chất lượng giấc ngủ và sức khỏe của bản thân, đồng thời cũng giúp các bệnh nhân nhận được trị liệu tốt nhất từ các bác sĩ.

– Calapharco –