Tăng huyết áp, thường được gọi là cao huyết áp, là một tình trạng sức khỏe phổ biến ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Mặc dù có thể kiểm soát được thông qua thay đổi lối sống và thuốc, một số người gặp phải tình trạng tăng huyết áp kháng trị – một dạng cao huyết áp không được kiểm soát dù đã sử dụng nhiều loại thuốc hạ huyết áp. Các nghiên cứu gần đây cho thấy mối liên hệ đáng kể giữa tăng huyết áp kháng trị và chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA), một rối loạn giấc ngủ đặc trưng bởi những gián đoạn hô hấp liên tục khi ngủ. Bài viết này sẽ giúp mọi người hiểu tổng quan về mối liên hệ này và các phương chẩn đoán, điều trị nhấn mạnh tầm quan trọng của chăm sóc tích hợp.
Tổng quan bệnh huyết áp và tăng huyết áp kháng trị
Tăng huyết áp xảy ra khi lực máu đẩy vào thành động mạch liên tục quá cao. Nó thường được gọi là “kẻ giết người thầm lặng” vì thường không có triệu chứng cho đến khi đã gây ra tổn hại nghiêm trọng. Tăng huyết áp kéo dài có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm bệnh lý tim mạch, đột quỵ và suy thận. Chẩn đoán tăng huyết áp bao gồm đo bằng máy đo huyết áp. Các chỉ số bao gồm hai số: huyết áp tâm thu (áp lực khi tim đập) và huyết áp tâm trương (áp lực khi tim nghỉ giữa các nhịp đập). Huyết áp bình thường khoảng 120/80 mmHg.
Tăng huyết áp kháng trị được định nghĩa là huyết áp vẫn ở mức cao mục tiêu mặc dù đã sử dụng đồng thời ba hoặc nhiều loại thuốc hạ huyết áp, bao gồm cả thuốc lợi tiểu. Tình trạng này đặc biệt đáng lo ngại vì nó làm tăng nguy cơ các biến cố tim mạch và tổn thương cơ quan. Chẩn đoán tăng huyết áp kháng trị đòi hỏi một đánh giá kỹ lưỡng để loại trừ các nguyên nhân thứ phát của cao huyết áp, chẳng hạn như bệnh thận, rối loạn nội tiết, và đặc biệt là chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.
Nguyên nhân tiềm ẩn: hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn
Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) là một rối loạn giấc ngủ trong đó đường thở bị chặn lặp đi lặp lại trong khi ngủ, gây ra tình trạng ngưng thở và lặp lại nhiều lần trong đêm. Những gián đoạn này dẫn đến mức oxy máu giảm và giấc ngủ bị gián đoạn, góp phần gây mệt mỏi ban ngày và các vấn đề sức khỏe khác. Các triệu chứng của OSA bao gồm ngáy to, thở hổn hển khi ngủ và buồn ngủ quá mức vào ban ngày. Đa ký giấc ngủ (Polysomnography) – một nghiên cứu giấc ngủ toàn diện, là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán OSA. Nó theo dõi các thông số sinh lý khác nhau, bao gồm sóng điện não, mức oxy trong máu, nhịp tim và kiểu thở khi ngủ.
Các nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn và tăng huyết áp, đặc biệt là tăng huyết áp kháng trị. Các đợt giảm oxy máu (thiếu oxy) và thức giấc (kích thích vi thức giấc) lặp đi lặp lại kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, dẫn đến tăng nhịp tim và huyết áp. Theo thời gian, trạng thái hoạt động giao cảm tăng liên tục này có thể gây ra huyết áp cao mãn tính. Hơn nữa, tình trạng thiếu oxy máu liên quan đến OSA có thể làm suy giảm chức năng của các mạch máu và tăng viêm, góp phần thêm vào tăng huyết áp.
Phương pháp chẩn đoán bệnh
Với sự phức tạp giữa tăng huyết áp, tăng huyết áp kháng trị và ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, chẩn đoán chính xác là rất quan trọng. Đối với những người bị tăng huyết áp kháng trị, việc sàng lọc OSA rất được khuyến nghị. Điều này thường bao gồm thực hiện một nghiên cứu giấc ngủ qua đêm gọi là đa ký giấc ngủ để xác nhận bệnh và mức độ nghiêm trọng của chứng ngưng thở khi ngủ qua các kênh điện não, điện tim, hô hấp… Ngoài ra, theo dõi huyết áp trong 24 giờ có thể giúp xác định tăng huyết áp về đêm, một đặc điểm phổ biến ở bệnh nhân OSA. Một phương pháp chẩn đoán toàn diện đảm bảo rằng các tình trạng tiềm ẩn được xác định và điều trị thích hợp.
Phương pháp điều trị đa ngành
· Thay đổi lối sống: Thay đổi lối sống là cơ sở trong việc quản lý tăng huyết áp và OSA. Bao gồm giảm cân, tập thể dục thường xuyên, chế độ ăn uống lành mạnh (như chế độ ăn DASH), giảm tiêu thụ rượu và bỏ thuốc lá. Những can thiệp này có thể cải thiện cả huyết áp và mức độ nghiêm trọng của ngưng thở khi ngủ.
· Liệu pháp áp lực dương liên tục (CPAP): Liệu pháp CPAP là phương pháp điều trị hàng đầu cho chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn. Nó bao gồm việc cung cấp luồng không khí ổn định qua mặt nạ, giữ cho đường thở mở trong khi ngủ. CPAP không chỉ cải thiện chất lượng giấc ngủ mà còn có tác động tích cực đáng kể đến việc kiểm soát huyết áp ở bệnh nhân OSA.
· Điều chỉnh thuốc: Đối với tăng huyết áp kháng trị, việc điều chỉnh chế độ thuốc thường là cần thiết. Điều này có thể bao gồm tối ưu hóa các loại thuốc hiện có, bổ sung các loại thuốc hạ huyết áp mới hoặc giải quyết các nguyên nhân thứ phát của tăng huyết áp. Ở những bệnh nhân mắc OSA, quản lý hiệu quả chứng ngưng thở khi ngủ có thể tăng cường hiệu quả của thuốc hạ huyết áp.
· Phẫu Thuật: Trong một số trường hợp, can thiệp phẫu thuật có thể được xem xét cho OSA. Bao gồm các thủ tục loại bỏ hoặc thu nhỏ mô trong cổ họng hoặc định vị lại hàm. Các biện pháp phẫu thuật thường được dành cho những bệnh nhân không thể chịu đựng được CPAP hoặc các phương pháp điều trị không xâm lấn khác.
· Chăm Sóc Toàn Diện: Quản lý bệnh nhân tăng huyết áp kháng trị và OSA đòi hỏi phương pháp đa ngành liên quan đến bác sĩ chăm sóc chính, bác sĩ tim mạch, chuyên gia giấc ngủ và các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe khác. Chăm sóc phối hợp đảm bảo rằng tất cả các khía cạnh của những tình trạng liên quan này được giải quyết.
Mối liên hệ giữa tăng huyết áp, tăng huyết áp kháng trị và ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn là phức tạp nhưng rất quan trọng để hiểu rõ nhằm điều trị hiệu quả. Chẩn đoán toàn diện và phương pháp điều trị đa ngành có thể cải thiện đáng kể kết quả cho bệnh nhân mắc các tình trạng này. Việc giải quyết các yếu tố lối sống, sử dụng liệu pháp CPAP, tối ưu hóa thuốc uống và xem xét các lựa chọn phẫu thuật khi cần thiết là các thành phần thiết yếu trong việc quản lý các vấn đề sức khỏe liên quan này. Can thiệp sớm và chăm sóc phối hợp không chỉ giúp kiểm soát huyết áp và cải thiện chất lượng giấc ngủ mà còn ngăn ngừa những hậu quả nghiêm trọng có thể phát sinh từ việc không điều trị tăng huyết áp và ngưng thở khi ngủ. Nhận biết và điều trị các mối liên hệ giữa các tình trạng này là bước quan trọng để đạt được sức khỏe tốt hơn và chất lượng cuộc sống cao hơn.
Bạn có thể đánh giá nguy cơ mắc ngưng thở khi ngủ trực tiếp tại đây
SleepFi