Ngáy to khi ngủ không chỉ là một hiện tượng phổ biến mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo của nhiều bệnh lý nghiêm trọng. Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ của ngáy, có thể là rối loạn giấc ngủ đến các vấn đề về hô hấp, tim mạch, thần kinh, và các bệnh lý khác. Dưới đây là một số bệnh lý thường liên quan đến tình trạng ngáy to khi ngủ.
Hội Chứng Ngưng Thở Khi Ngủ (OSA)
Hội chứng ngưng thở khi ngủ (OSA) là một rối loạn giấc ngủ thường gặp, trong đó đường thở bị tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn nhiều lần trong suốt giấc ngủ. Khi đó, cơ thể sẽ thiếu oxy, dẫn đến các đợt thức giấc ngắn và gián đoạn giấc ngủ.
- Nguyên nhân gây OSA: OSA có thể do nhiều nguyên nhân, bao gồm yếu tố giải phẫu (như đường thở hẹp), yếu tố di truyền, béo phì, và các vấn đề về cơ bắp và thần kinh ở vùng cổ họng. Một số yếu tố nguy cơ khác bao gồm hút thuốc lá, uống rượu, và sử dụng thuốc an thần.
- Cơ chế gây ngáy: Trong OSA, ngáy to xảy ra khi không khí cố gắng đi qua một đường thở bị hẹp, gây ra rung động ở các mô mềm trong cổ họng, tạo nên âm thanh ngáy. Ngáy thường sẽ dừng lại khi cơn ngưng thở xảy ra và sau đó bắt đầu lại khi hơi thở được phục hồi.
- Hậu quả của OSA: Ngưng thở khi ngủ nếu không được điều trị có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng như tăng huyết áp, bệnh tim mạch, đột quỵ, tiểu đường loại 2, và giảm khả năng nhận thức. Theo nghiên cứu đăng trên Journal of Clinical Sleep Medicine, người mắc OSA có nguy cơ tử vong do các bệnh lý tim mạch cao hơn 3 lần so với người không mắc bệnh này.
Tham khảo thiết bị điều trị chứng ngưng thở khi ngủ: TẠI ĐÂY
Bệnh Viêm Mũi Dị Ứng Và Viêm Xoang Mãn Tính
Viêm mũi dị ứng và viêm xoang mãn tính là hai bệnh lý hô hấp thường gặp có thể gây ngáy to khi ngủ. Những bệnh này làm viêm niêm mạc mũi và xoang, gây tắc nghẽn đường thở và cản trở luồng không khí qua mũi.
- Viêm mũi dị ứng: Là một phản ứng miễn dịch quá mức với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, bụi nhà, nấm mốc, hoặc lông động vật. Viêm mũi dị ứng có thể làm tăng tiết chất nhầy và gây nghẹt mũi, khiến người bệnh phải thở bằng miệng, dẫn đến ngáy to.
- Viêm xoang mãn tính: Là tình trạng viêm nhiễm kéo dài ở các xoang, gây đau đầu, nghẹt mũi, và ngáy to. Viêm xoang mãn tính có thể do nhiễm trùng, dị ứng, hoặc các vấn đề về cấu trúc mũi như lệch vách ngăn.
Các Bệnh Lý Về Tim Mạch
Ngáy to khi ngủ có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề về tim mạch. Khi ngáy đi kèm với hội chứng ngưng thở khi ngủ, nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, bệnh mạch vành, và suy tim sẽ tăng cao.
- Tăng huyết áp: Ngáy to và OSA thường liên quan đến tăng huyết áp. Khi các cơn ngưng thở xảy ra, nồng độ oxy trong máu giảm, khiến cơ thể phải tăng huyết áp để bù đắp. Nghiên cứu từ American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine cho thấy 70% người bị OSA sẽ mắc bệnh tăng huyết áp.
- Bệnh mạch vành: OSA và ngáy to có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh mạch vành, do sự thiếu hụt oxy liên tục làm tổn thương các mạch máu và thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch. Người mắc OSA có nguy cơ tử vong do bệnh mạch vành cao hơn đáng kể.
Bệnh Thần Kinh Và Rối Loạn Chức Năng Não
Ngáy to cũng có thể là dấu hiệu của một số rối loạn thần kinh, như bệnh Parkinson hoặc rối loạn giấc ngủ giai đoạn non-REM.
- Bệnh Parkinson: Người mắc Parkinson thường ngáy to do cơ bắp trong cổ họng yếu đi, gây cản trở đường thở. Ngoài ra, các thuốc điều trị Parkinson cũng có thể làm giảm trương lực cơ, khiến ngáy trở nên nghiêm trọng hơn.
- Rối loạn giấc ngủ giai đoạn non-REM: Một số rối loạn giấc ngủ non-REM, như chứng ngủ rũ, có thể gây ngáy to do các vấn đề liên quan đến đường thở và thần kinh.
Bệnh Tiểu Đường Và Béo Phì
Người mắc bệnh tiểu đường và béo phì có nguy cơ cao bị ngáy to và hội chứng ngưng thở khi ngủ.
- Béo phì: Mỡ tích tụ quanh cổ và ngực có thể làm hẹp đường thở, dẫn đến ngáy. Theo một nghiên cứu từ Sleep Medicine Reviews, người béo phì có nguy cơ bị ngưng thở khi ngủ cao gấp 4-6 lần so với người có cân nặng bình thường.
- Tiểu đường: Người mắc tiểu đường, đặc biệt là tiểu đường tuýp 2, thường có nguy cơ bị ngưng thở khi ngủ cao hơn. Cơ chế này có thể liên quan đến sự suy giảm chức năng thần kinh tự động và tăng tích tụ mỡ quanh cổ.
Các Vấn Đề Về Cấu Trúc Đường Thở
Ngáy to khi ngủ cũng có thể do các vấn đề về cấu trúc đường thở, bao gồm:
- Amidan lớn: Amidan phì đại, đặc biệt ở trẻ em, có thể gây ngáy to do làm hẹp đường thở.
- Lưỡi gà dài: Lưỡi gà dài có thể làm rung động khi thở, gây tiếng ngáy.
- Lệch vách ngăn mũi: Làm hẹp đường thở mũi, gây khó khăn cho luồng không khí và dẫn đến ngáy.
Các Vấn Đề Về Hệ Hô Hấp
Các bệnh lý về hô hấp khác như hen suyễn và viêm phế quản mãn tính cũng có thể gây ngáy.
- Hen suyễn: Gây co thắt đường thở, viêm và làm tăng tiết nhầy, dẫn đến ngáy.
- Viêm phế quản mãn tính: Tình trạng viêm kéo dài của phế quản có thể làm tắc nghẽn đường thở, gây ngáy to.
Vấn Đề Về Tiêu Hóa: Trào Ngược Dạ Dày Thực Quản (GERD)
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng và viêm ở đường thở trên, có thể dẫn đến ngáy. Người mắc GERD thường ngáy kèm theo cảm giác nóng rát ở ngực hoặc cổ họng.
Tác Động Của Thuốc Và Chất Gây Nghiện
Một số loại thuốc như thuốc ngủ, thuốc giãn cơ, và thuốc an thần có thể làm giảm trương lực cơ của đường thở, gây ngáy. Rượu và thuốc lá cũng là yếu tố gây ngáy do làm giãn cơ ở cổ họng và gây viêm nhiễm, hẹp đường thở.
Kết Luận
Ngáy to khi ngủ có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nghiêm trọng khác nhau. Việc nhận biết nguyên nhân gây ngáy và xác định bệnh lý đi kèm rất quan trọng để có biện pháp điều trị kịp thời. Nếu bạn hoặc người thân thường xuyên ngáy to và có những triệu chứng kèm theo như khó thở, thức giấc nhiều lần trong đêm, buồn ngủ ban ngày, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được khám và điều trị đúng cách.
Bạn có thể đánh giá nguy cơ mắc ngưng thở khi ngủ trực tiếp tại đây.
Tài Liệu Tham Khảo
- American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. (2017). Obstructive Sleep Apnea and Its Implications for Cardiovascular Health.
- Sleep Medicine Reviews. (2018). Obesity and the Risk of Obstructive Sleep Apnea: A Meta-Analysis.
- Journal of Clinical Sleep Medicine. (2019). The Impact of Sleep Disorders on Health: Focus on Insomnia and Obstructive Sleep Apnea.
- The Lancet Respiratory Medicine. (2020). Sleep Apnea: Diagnosis and Management.
- Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry. (2019). The Role of Sleep in Neurological Diseases.
SleepFi
