Rối loạn hô hấp khi ngủ là gì?
Rối loạn hô hấp khi ngủ là tình trạng ngừng hoặc giảm thở lặp đi lặp lại trong khi ngủ, khiến oxy trong máu giảm, não và tim bị thiếu oxy, giấc ngủ không sâu và không phục hồi năng lượng.
Hai thể thường gặp:
- Ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn (OSA – Obstructive Sleep Apnea): đường thở trên xẹp lại khi ngủ, dù vẫn có nỗ lực thở.
- Ngưng thở khi ngủ trung ương (CSA – Central Sleep Apnea): não không gửi tín hiệu đúng đến cơ hô hấp, khiến ngừng thở tạm thời dù đường thở không bị tắc.
📌 Ước tính có khoảng 936 triệu người 30–69 tuổi trên toàn cầu mắc OSA, nhưng phần lớn chưa được chẩn đoán (Benjafield 2019).
Nguyên nhân gây rối loạn hô hấp khi ngủ
Nguyên nhân thường gặp của OSA
- Béo phì (mỡ quanh cổ làm hẹp đường thở)
- Cấu trúc hàm nhỏ, lưỡi lớn, amidan/phì đại VA
- Tắc nghẽn mũi mạn tính
- Uống rượu hoặc thuốc an thần trước khi ngủ
- Nằm ngửa khi ngủ
Nguyên nhân thường gặp của CSA
- Bệnh lý tim mạch mạn tính (suy tim sung huyết, rung nhĩ)
- Tổn thương não (đột quỵ, bệnh thần kinh)
- Dùng thuốc giảm đau opioid kéo dài
- Hội chứng thở Cheyne–Stokes
Dấu hiệu nhận biết rối loạn hô hấp khi ngủ
Triệu chứng ban đêm
- Ngáy to, ngắt quãng (thường bị bạn cùng giường than phiền)
- Ngưng thở từng cơn, thở hổn hển khi ngủ
- Đổ mồ hôi, thức dậy nhiều lần
- Tiểu đêm nhiều lần
Triệu chứng ban ngày
- Buồn ngủ quá mức, ngủ gật khi làm việc hoặc lái xe
- Đau đầu buổi sáng, khó tập trung, hay quên
- Cáu gắt, dễ nổi nóng, giảm ham muốn tình dục
- Khô miệng, đau họng sau khi ngủ dậy
💡 Trường hợp thực tế:
Anh Minh (45 tuổi, sống tại TP.HCM) liên tục ngủ gật khi lái xe, bị vợ phát hiện ngáy to và ngưng thở. Đo đa ký giấc ngủ cho thấy anh bị OSA nặng. Sau 2 tháng dùng CPAP, anh không còn ngủ gật, huyết áp ổn định và hiệu suất làm việc cải thiện rõ rệt.
Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị
Nếu không điều trị, rối loạn hô hấp khi ngủ có thể gây:
- Tăng huyết áp, bệnh tim mạch: suy tim, rối loạn nhịp, nhồi máu cơ tim
- Đột quỵ: do giảm oxy lặp đi lặp lại ban đêm
- Rối loạn chuyển hóa: tăng đường huyết, tăng nguy cơ đái tháo đường type 2
- Suy giảm nhận thức: giảm trí nhớ, kém tập trung, nguy cơ sa sút trí tuệ
- Tăng tai nạn giao thông, lao động: do ngủ gật, phản xạ chậm
📌 Người mắc OSA không điều trị có nguy cơ tăng huyết áp cao gấp 2–3 lần người bình thường.
Cách chẩn đoán rối loạn hô hấp khi ngủ
Đo đa ký giấc ngủ (Polysomnography – PSG)
- Tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán OSA và CSA
- Ghi lại sóng não, nhịp tim, nhịp thở, nồng độ oxy, cử động và ngáy
- Thực hiện tại phòng lab với kỹ thuật viên giấc ngủ
Đo đa ký hô hấp tại nhà (HSAT)
- Dùng cho người lớn không có bệnh lý phức tạp khi nghi ngờ OSA mức trung bình–nặng
- Thiết bị nhỏ gọn, đeo khi ngủ tại nhà, vẫn cho kết quả chính xác
- Không dùng cho CSA hoặc bệnh tim phổi phức tạp
Đánh giá lâm sàng
- Khai thác triệu chứng, bệnh sử, BMI, vòng cổ, cấu trúc đường thở
- Đánh giá bệnh nền liên quan: tim mạch, thần kinh, nội tiết
📍 Bạn có thể tìm hiểu dịch vụ đo đa ký giấc ngủ tại nhà để sàng lọc sớm OSA.
Các phương pháp điều trị rối loạn hô hấp khi ngủ
1. Thay đổi lối sống
- Giảm cân (giảm mỡ vùng cổ)
- Ngủ nghiêng, tránh nằm ngửa
- Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu và thuốc an thần
- Tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giờ
2. Liệu pháp áp lực dương liên tục (CPAP)
- Phương pháp hiệu quả nhất điều trị OSA trung bình–nặng
- Máy tạo dòng khí áp lực dương giữ đường thở luôn mở
- Cải thiện chất lượng giấc ngủ, giảm buồn ngủ ban ngày, giảm biến chứng tim mạch
- Nếu cảm thấy khó chịu khi mới dùng, thường do chưa fitting đúng mask/áp lực, có thể giải quyết sau 1–2 buổi hiệu chỉnh
3. Thiết bị nha khoa (Oral Appliance)
- Áp dụng cho OSA nhẹ – trung bình
- Giữ hàm dưới hơi đưa ra trước, ngăn xẹp đường thở
4. Điều trị CSA
- Điều trị nguyên nhân nền (suy tim, đột quỵ, thuốc opioid…)
- Máy thở hỗ trợ đặc biệt: ASV, BiPAP ST (⚠ ASV chống chỉ định nếu LVEF ≤45%)
- Theo dõi sát tại phòng khám chuyên khoa
5. Phẫu thuật
- Cắt amidan, chỉnh hình hàm, phẫu thuật vòm họng (UPPP)
- Áp dụng khi biện pháp không xâm lấn thất bại hoặc có dị dạng đường thở rõ rệt
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Hãy đặt lịch khám với bác sĩ chuyên khoa giấc ngủ hoặc hô hấp nếu bạn có:
- Ngáy to, ngưng thở từng cơn khi ngủ
- Buồn ngủ ban ngày quá mức, ngủ gật khi lái xe
- Huyết áp tăng dù đang dùng thuốc
- Bệnh tim mạch, đái tháo đường nhưng kiểm soát kém
📞 Liên hệ ngay hotline hoặc Zalo của SleepFi Clinic để được tư vấn miễn phí và đặt lịch đo đa ký giấc ngủ tại nhà — chỉ 1 đêm ngủ, biết ngay tình trạng của bạn.
Cách phòng ngừa rối loạn hô hấp khi ngủ
- Duy trì cân nặng hợp lý
- Ngủ đúng giờ, đủ 7–8 tiếng mỗi đêm
- Điều trị sớm các bệnh lý mũi – họng – xoang
- Khám sức khỏe định kỳ nếu có nguy cơ béo phì, tim mạch, đái tháo đường
Kết luận
Rối loạn hô hấp khi ngủ (OSA, CSA) là tình trạng nguy hiểm nhưng có thể điều trị hiệu quả. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp bạn ngủ ngon, tỉnh táo ban ngày và giảm nguy cơ bệnh tim mạch – đột quỵ.
Đừng để những cơn ngưng thở âm thầm hủy hoại sức khỏe của bạn. Hãy kiểm tra giấc ngủ ngay hôm nay.
Tài liệu tham khảo
- Benjafield AV et al. (2019). Estimation of the global prevalence of obstructive sleep apnoea in adults. Lancet Respir Med.
- American Academy of Sleep Medicine (2023). Sleep Apnea
- Mayo Clinic (2024). Sleep apnea – Symptoms and causes
- National Heart, Lung, and Blood Institute (2024). What Is Sleep Apnea?
- Johns Hopkins Medicine (2024). Obstructive Sleep Apnea
- American Thoracic Society (2023). Central Sleep Apnea
SleepFi
Địa chỉ: 114 đường số 32, tiểu khu 1, Bình Trị Đông B, Bình Tân, TP.HCM
Hotline: 0916872112
