Chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn và tư thế ngủ
Chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) là một chứng rối loạn giấc ngủ rất phổ biến, ảnh hưởng đến khoảng 10-50% dân số, tùy thuộc vào phân loại theo nhóm[1]. Tình trạng này là sự tương tác phức tạp giữa các thành phần giải phẫu và sinh lý, trong đó các cơ của đường hô hấp trên thư giãn trong khi ngủ, cản trở quá trình hô hấp . Kể từ lúc OSA được đánh giá cao ban đầu về y học, người ta đã thu được kiến thức đáng kể về chứng rối loạn này và ý nghĩa sức khỏe của nó với tác động tiêu cực đáng kể được ghi nhận trên nhiều hệ cơ quan, bao gồm các lĩnh vực tim mạch, trao đổi chất, tâm lý và nhận thức[2].
Mặc dù đã có sự hiểu biết và nhận thức tăng lên về hội chứng ngưng thở khi ngủ và ảnh hưởng của nó, nhưng chúng ta vẫn đang ở giai đoạn ban đầu của việc hiểu rõ hoàn toàn về sự phức tạp của hội chứng này, với nhiều người trong lĩnh vực y học giấc ngủ nhấn mạnh việc xác định và phân loại các nhóm kiểu hình khác nhau (phenotyping) và cơ chế đóng góp (endotyping) của OSA là một trong những bước quan trọng kế tiếp trong việc chẩn đoán và quản lý. Khi điều này được thực hiện tốt hơn, các phương pháp điều trị cải tiến có thể được triển khai một cách tập trung hơn vào các cơ chế cụ thể của OSA liên quan đến từng bệnh nhân cụ thể, với kết quả cải thiện tiềm năng đối với kết quả điều trị và trải nghiệm điều trị của bệnh nhân.
Nguyên nhân
Một trong những yếu tố cơ chế quan trọng trong hội chứng ngưng thở khi ngủ là vai trò của tư thế ngủ đối với bệnh lý. Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến việc tắc nghẽn đường hô hấp lúc ngủ, bao gồm cấu trúc đường hô hấp trên, sự tích tụ mô mỡ, cường độ cơ bắp, kiểm soát hô hấp và ngưỡng kích thích. Tuy nhiên, tư thế ngủ là một yếu tố nguyên nhân có thể sửa đổi được mà đôi khi có thể không được đánh giá cao về tác động của nó đối với chứng ngưng thở. Nhiều trường hợp của OSA có một yếu tố tư thế đáng kể, với nhiều bệnh nhân chỉ bị tắc nghẽn đường hô hấp khi nằm ở tư thế nằm ngửa và một phần lớn bị nghẽn đường hô hấp nghiêm trọng hơn khi ngủ nằm sấp. Khi nằm sấp, cơ hàm và phần lưỡi dễ bị đè xuống dưới tác động của trọng lực, dẫn đến tăng tỷ lệ tắc nghẽn. Ước tính rằng có tới 50% OSA là do tư thế, với những người trẻ hơn, gầy hơn và mức độ OSA nhẹ có tỷ lệ ngưng thở khi ngủ do tư thế cao hơn [3][4]
Các chỉ số về tư thế có thể dễ dàng được xác định trong các nghiên cứu giấc ngủ, thậm chí ngay cả trong các phương pháp kiểm tra giấc ngủ tại nhà hiện đại nhất cũng có khả năng phân loại tư thế ngủ. Ảnh hưởng của tư thế nên được khuyến khích để được ghi lại trong báo cáo nghiên cứu, tối thiểu là thông qua sự phân chia của AHI theo các tư thế ngủ khác nhau và lý tưởng là thông qua nhận xét trong báo cáo của người giải thích nếu có một thành phần tư thế quan trọng được ghi nhận. Thảo luận về xu hướng tư thế thường được quan sát hoặc cảm nhận của bệnh nhân nên được xem xét trong nghiên cứu giấc ngủ hoặc tư vấn ban đầu để xem liệu chúng có phù hợp với dữ liệu kiểm tra không, với một số bệnh nhân có thể dành nhiều thời gian hơn nằm sấp trong đêm do thiết bị nghiên cứu, dù là do sự thoải mái hoặc nỗi sợ làm hỏng cảm biến. Thông tin về tư thế ngủ và mối quan hệ của nó với các sự kiện ngưng thở có thể có ích trong lâm sàng ngay cả khi lĩnh vực giấc ngủ đang cố gắng hiểu rõ hơn về các cơ chế bệnh và ảnh hưởng của chúng đối với điều trị.
Trong các trường hợp của ngưng thở tắc nghẽn chỉ được thấy khi nằm sấp, điều trị lý tưởng là bệnh nhân sẽ đơn giản không ngủ ở tư thế này. Điều này không thể luôn được thực hiện, và mức độ nghiêm trọng của OSA trong AHI, cũng như các triệu chứng và gánh nặng hypoxic, cần được xem xét, nhưng các phương pháp khác nhau để ngăn chặn bệnh nhân ngủ không nằm sấp. Mặc dù vẫn có thể hiệu quả, ngày nay, có nhiều sản phẩm trên thị trường cung cấp một phương pháp phức tạp hơn đối với cùng một hướng điều trị, bao gồm các thiết bị có thể mang trên người với vật nổi trên lưng và thậm chí các thiết bị điện tử cảnh báo trên người khi họ đang ngủ nằm sấp. Ở một số bệnh nhân, một chiếc gối nghiêng đơn giản có thể được sử dụng để tránh nằm sấp, và ở những bệnh nhân bị hạn chế chỉ ngủ sấp do đau, nhập viện hoặc vấn đề y học hoặc cấu trúc y học khác, giường hoặc gối nâng cao đầu có thể giảm gánh nặng của trọng lực lên cơ của hệ thống đường hô hấp trên khi ngủ. Ngủ theo tư thế cũng cung cấp một giải pháp tương đối thích hợp và cung cấp lợi ích như một phương tiện bổ sung với tất cả các phương thức điều trị.[6]
Các phương pháp điều trị
Các thiết bị tiến trình hàm dưới (MAD) có thể là một lựa chọn hiệu quả hàng đầu cho OSA nhẹ đến trung bình, với dữ liệu chỉ ra rằng chúng hiệu quả hơn trong các trường hợp của tư thế ngưng thở do đặc điểm hơn trực tiếp vào cơ chế sụp đường hô hấp[7][8]. Khi sử dụng liệu pháp PAP, các đặc điểm về tư thế của bệnh nhân OSA có thể ảnh hưởng đến điều trị. Trong quá trình điều chỉnh PAP trong phòng nghiên cứu, lý tưởng là các cài đặt áp suất giải quyết OSA trong REM khi nằm sấp, nơi sự kết hợp của tư thế và sự sụp cơ bắp thay đổi trong REM có thể làm tăng cường độ ngưng thở. Các lựa chọn phẫu thuật có thể không hiệu quả hơn trong việc cải thiện AHI khi nằm sấp so với khi không nằm sấp [9] nhưng các nghiên cứu tiếp theo có thể giúp làm rõ hơn đối với OSA theo tư thế, CPAP đã giảm AHI đáng kể hơn.[10]
Thiết bị tiến trình hàm dưới có thể đáng xem xét nâng cao trong OSA theo tư thế do các nghiên cứu chỉ ra hiệu quả tăng lên trong trường hợp này. Điều trị thông qua kiểm tra đưa ra do thuốc (DISE) có thể cung cấp thêm dấu hiệu cho việc phân loại ngưng thở. Không thể phủ nhận rằng tư thế khi ngủ đóng vai trò quan trọng trong cơ chế của OSA, với các nhà cung cấp tinh ý cần chú ý đến các biến số tư thế để đáp ứng tốt hơn các mục tiêu sức khỏe và chất lượng sống của bệnh nhân.
Bạn có thể đánh giá nguy cơ mắc ngưng thở khi ngủ trực tiếp tại đây.
[1] Peppard, P.t., et al., Increased prevalence of sleep-disordered breathing in adults.Am Ep-demiol2013.17790.1006 14
[2] Knauert, M., et al., Clinical consequences and economic costs of untreated obstructive sleep apnea syndrome. World J Otorhinolaryngol Head Neck Surg, 2015. 1(1): p. 17-27
[3] Oksenberg, A., et al., Positional vs nonpositional obstructive sleep apnea patients: anthropomorphic, nocturnal polysomnographic, and multiple sleep latency test data. Chest, 1997
112(3): p. 629-39
[4] Heinzer. R… et al. Prevalence and characteristics of positiona sleep apnea in the HyonoLaus population-based cohort. Sleep Med. 2018.48:0.157-162
[5] Rotenberg, B.W., D. Murariu, and K.P. Pang, Trends in CPAP adherence over twenty vears of data collection: a flattened curve. Utolaryngol Head Neck Surg, 2016. 45(1): p. 43
[6] Levendowski…et a Criteria for oral appliance and or suoine avoidance therapy selection
based on outcome optimization and cost-effectiveness. Med Econ, 2021. 24(1): p. 757-763
[7] Markund..H Stenlund and K A Franklin. Mandibular acvancement devices in 630 men and women with obstructive sleep apnea and snoring: tolerability and predictors of treatment success. Chest, 2004. 125(4): p. 1270-8
[8] Chung, .W. et al., Treatment outcomes of mandibular advancement devices in positional and nondositional OsA patients. orosuro orol med oro Patno Oral Radiol Endod. 2010, 109(5): p. 724-31.
[9] Vonk, P.E., et al., The influence of position-dependency on surgical success in sleep apnea surgery – a systematic review. Sleeo Breath. 2020. 24 2 0.433-042
[10] Barnes. H. et al. Positional modification techniques for supine obstructive sleep apnea: A
systematic review and meta-analysis. Sleep Med Rev, 2017. 36: p. 107-115
SleepFi
