Ngưng thở khi ngủ không chỉ gây mệt mỏi mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tim mạch và não bộ. Bài viết này giúp bạn hiểu rõ về tác động của hội chứng này và cách phòng ngừa.
Ngưng Thở Khi Ngủ Là Gì?
Ngưng thở khi ngủ (Obstructive Sleep Apnea – OSA) là một rối loạn giấc ngủ phổ biến, xảy ra khi đường thở bị tắc nghẽn trong lúc ngủ, khiến người bệnh ngừng thở trong ít nhất là 10s. Tình trạng này có thể xảy ra hàng trăm lần mỗi đêm, làm giảm nồng độ oxy trong máu và gây ảnh hưởng tiêu cực đến cơ thể.
Ngưng thở khi ngủ có ba dạng chính:
Ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn (Obstructive Sleep Apnea – OSA)
- Đây là dạng phổ biến nhất, xảy ra khi các cơ ở cổ họng giãn quá mức, làm tắc nghẽn đường thở.
- Nguyên nhân chủ yếu: Béo phì, cấu trúc giải phẫu của đường thở, tuổi tác, sử dụng rượu hoặc thuốc an thần.
- Dấu hiệu điển hình: Ngáy to, ngưng thở khi ngủ, buồn ngủ ban ngày quá mức.
Ngưng thở khi ngủ trung ương (Central Sleep Apnea – CSA)
- Xảy ra khi não bộ không gửi tín hiệu đúng cách đến các cơ kiểm soát hô hấp, dẫn đến ngừng thở.
- Liên quan đến các bệnh lý như suy tim, đột quỵ, tổn thương thần kinh trung ương.
- Không giống OSA, CSA không đi kèm với tắc nghẽn đường thở, vì vậy không có biểu hiện ngáy lớn.
Ngưng thở khi ngủ hỗn hợp (Mixed/Complex Sleep Apnea – MSA)
- Là sự kết hợp giữa OSA và CSA.
- Thường xuất hiện ở những người sử dụng liệu pháp CPAP ban đầu để điều trị OSA nhưng sau đó phát triển thêm triệu chứng của CSA.
- Dạng này được phát hiện nhờ đo đa ký giấc ngủ (PSG – Polysomnography).
Ngưng Thở Khi Ngủ Ảnh Hưởng Đến Tim Mạch Như Thế Nào?
Ngưng thở khi ngủ (Obstructive Sleep Apnea – OSA) không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ mà còn có tác động tiêu cực đến hệ tim mạch. Dưới đây là những ảnh hưởng cụ thể:
Tăng Huyết Áp
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa OSA và tăng huyết áp. Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Phẫu thuật Tim mạch và Lồng ngực Việt Nam, tỷ lệ mắc ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ ở bệnh nhân tăng huyết áp được xác định khoảng 30% đến 50%. Đặc biệt, ở các bệnh nhân tăng huyết áp kháng trị, tỷ lệ này còn cao hơn. Sự kích hoạt liên tục của hệ thần kinh giao cảm do thiếu oxy trong khi ngủ dẫn đến co mạch và tăng huyết áp.
Nguy Cơ Nhồi Máu Cơ Tim
OSA làm tăng nguy cơ mắc bệnh mạch vành và nhồi máu cơ tim. Theo nghiên cứu của Hoàng Anh Tiến và cộng sự, hội chứng ngưng thở khi ngủ là nguyên nhân của tăng huyết áp, tăng các nguy cơ tim mạch và bệnh tim mạch như tai biến mạch máu não, bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim, rối loạn nhịp tim, suy tim, tăng nguy cơ tử vong ở những bệnh nhân tim mạch, độc lập với các yếu tố gây bệnh khác.
Suy Tim
Ngưng thở khi ngủ có thể dẫn đến suy tim hoặc làm nặng thêm tình trạng suy tim hiện có. Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Phẫu thuật Tim mạch và Lồng ngực Việt Nam, ước tính cho thấy 1/3 số bệnh nhân có suy tim có OSA, tỷ lệ này tương tự ở bệnh nhân có ngưng thở trung ương khi ngủ với nhịp thở Cheyne-Stokes.
Rối Loạn Nhịp Tim
OSA có liên quan mật thiết đến các rối loạn nhịp tim, đặc biệt là rung nhĩ. Theo nghiên cứu của Hoàng Anh Tiến và cộng sự, hội chứng ngưng thở khi ngủ là nguyên nhân của rối loạn nhịp tim và tăng nguy cơ tử vong ở những bệnh nhân tim mạch.
Đột Quỵ
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng OSA làm tăng nguy cơ đột quỵ. Cũng trong nghiên cứu của Hoàng Anh Tiến và cộng sự, hội chứng ngưng thở khi ngủ là nguyên nhân của tai biến mạch máu não, tăng nguy cơ tử vong ở những bệnh nhân tim mạch.
Ngưng Thở Khi Ngủ Ảnh Hưởng Đến Não Bộ Như Thế Nào?
Ngoài những tác động lên hệ tim mạch, OSA còn gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ:
Thiếu Oxy Não
Trong các giai đoạn ngưng thở, mức oxy trong máu giảm, dẫn đến thiếu oxy cung cấp cho não. Tình trạng thiếu oxy kéo dài có thể gây tổn thương tế bào não và ảnh hưởng đến chức năng của hệ thần kinh trung ương.
Suy Giảm Trí Nhớ Và Nhận Thức
Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Neurology cho thấy, những người mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ ít có cơ hội có giấc ngủ sâu, dẫn đến nguy cơ cao gặp các vấn đề về sức khỏe não bộ, có thể dẫn đến sa sút trí tuệ, bệnh Alzheimer hoặc đột quỵ.
Rối Loạn Cảm Xúc Và Trầm Cảm
Thiếu ngủ và giấc ngủ không chất lượng do OSA có thể dẫn đến các rối loạn cảm xúc như lo âu và trầm cảm. Sự gián đoạn trong giấc ngủ ảnh hưởng đến cân bằng hóa học trong não, đặc biệt là các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamine, dẫn đến thay đổi tâm trạng và cảm xúc.
Cách Kiểm Soát Và Điều Trị Ngưng Thở Khi Ngủ
Điều Chỉnh Lối Sống
- Giảm cân: Béo phì là yếu tố nguy cơ chính gây OSA. Giảm cân có thể làm giảm đáng kể mức độ nghiêm trọng của bệnh.
- Tập luyện thể dục: Các bài tập giúp tăng cường cơ hô hấp có thể cải thiện lưu thông khí.
- Tránh rượu và thuốc an thần: Những chất này có thể làm giãn cơ quá mức và gây tắc nghẽn đường thở.
Sử Dụng Máy CPAP
Máy CPAP (Continuous Positive Airway Pressure) là phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho ngưng thở khi ngủ. Máy cung cấp luồng khí liên tục giúp giữ đường thở luôn mở, cải thiện chất lượng giấc ngủ và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch, não bộ.
Phẫu Thuật
Đối với những trường hợp nghiêm trọng không đáp ứng với điều trị thông thường, phẫu thuật như mở rộng đường thở hoặc cấy ghép thiết bị kích thích thần kinh có thể được xem xét.
Kết Luận
Ngưng thở khi ngủ không chỉ gây ra tình trạng mệt mỏi, thiếu tập trung mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tim mạch và não bộ. Việc phát hiện và điều trị sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và suy giảm trí nhớ. Nếu bạn hoặc người thân có triệu chứng ngáy to, buồn ngủ ban ngày quá mức hoặc khó thở khi ngủ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Tài Liệu Tham Khảo
- Nguyễn Thị Thu Hoài và cộng sự. “Nghiên cứu một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của hội chứng ngừng thở khi ngủ ở bệnh nhân suy tim.” Tạp chí Phẫu thuật Tim mạch và Lồng ngực Việt Nam, số 45, tháng 1/2024. Link
- Hoàng Anh Tiến và cộng sự. “Nghiên cứu các yếu tố nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân có hội chứng ngưng thở khi ngủ dạng tắc nghẽn.” Tạp chí Y học Thực hành, 2020. Link
- “Ngưng thở khi ngủ có thể khiến lão hóa não, sa sút trí tuệ và đột quỵ.” Báo Sức khỏe và Đời sống, 15/05/2023. Link
- American Academy of Sleep Medicine. “Obstructive Sleep Apnea and Cardiovascular Disease.” Link
- Mayo Clinic. “Sleep Apnea: Symptoms and Causes.” Link
- National Sleep Foundation. “Sleep Apnea and Brain Health.” Link
- Harvard Medical School. “Sleep Apnea and Risk of Stroke.” Link
- American Heart Association. “How Sleep Apnea Affects the Heart.” Link
SleepFi
Địa chỉ: 114 đường số 32, tiểu khu 1, Bình Trị Đông B, Bình Tân, TP.HCM
Hotline: 0916872112
