Ngưng thở khi ngủ, hay còn được gọi là hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA – Obstructive Sleep Apnea), là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Đây không chỉ là một vấn đề phiền toái khiến người bệnh mất ngủ và thiếu năng lượng, mà còn liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe nặng nề khác như bệnh tim mạch, tiểu đường và cao huyết áp.
Sau khi có kết quả Đa ký giấc ngủ, có thể chẩn đoán mức độ nặng của ngưng thở khi ngủ từ đó xác định được phương pháp điều trị thích hợp. Khoảng 80% các trường hợp ngưng thở khi ngủ là do nguyên nhân tắc nghẽn, căn cứ vào Chỉ số rối loạn hô hấp khi ngủ hay Chỉ số ngưng thở và giảm thở để lựa chọn các phương pháp điều trị thích hợp.
Hội Y học Giấc ngủ Hoa kỳ (AASM) khuyến nghị áp lực đường thở dương (PAP) là lựa chọn điều trị cho tất cả các mức độ nghiêm trọng của OSA. PAP chủ yếu được sử dụng dưới dạng áp lực đường thở dương liên tục (CPAP); tuy nhiên, chế độ PAP tự chuẩn độ (APAP) và hai cấp độ (BPAP) cũng có sẵn cho một số bệnh nhân lựa chọn. Các liệu pháp thay thế cho CPAP bao gồm dụng cụ miệng, phẫu thuật và thay đổi hành vi. Gần đây một số liệu pháp mới và mới lạ đã được giới thiệu.
Áp lực đường thở dương liên tục (CPAP)
Áp lực đường thở dương liên tục (CPAP) hoạt động như một thanh nẹp khí và ngăn chặn xẹp đường hô hấp trên trong thì hít vào. CPAP được sử dụng ở những bệnh nhân có:
- OSA mức độ vừa hoặc nặng (AHI ≥ 15)
- OSA nhẹ (AHI ≥ 5 – 14,9) và có bằng chứng về một trong những điều sau đây: buồn ngủ ban ngày quá mức, tăng huyết áp, bệnh tim thiếu máu cục bộ, tiền sử đột quỵ, suy giảm nhận thức, rối loạn tâm trạng hoặc mất ngủ.
Máy BiPAP (Bilevel Positive Airway Pressure): Tương tự như CPAP nhưng có thể thay đổi áp suất khi hít vào và thở ra. Máy BiPAP thường được chỉ định cho những bệnh nhân cần mức áp lực điều trị cao hơn (ví dụ, bệnh nhân mắc COPD) hoặc không đáp ứng với CPAP.
Thay đổi lối sống và điều chỉnh hành vi
Các phương pháp điều trị hành vi bao gồm giảm cân, trị liệu theo tư thế và tránh uống rượu và/hoặc thuốc an thần trước khi đi ngủ. Những liệu pháp này chủ yếu mang tính bổ trợ trong điều trị OSA, nhưng chúng cũng có thể là phương pháp điều trị chính cho OSA nhẹ.
Giảm cân để chỉ số BMI từ 25 trở xuống được coi là lý tưởng.
Liệu pháp tư thế là tránh ngủ ở tư thế nằm ngửa để chống lại tác động của lực hấp dẫn khi ngủ nằm ngửa lên lưỡi và làm hẹp đường thở.
Sử dụng dụng cụ miệng để điều trị ngưng thở khi ngủ
Dụng cụ miệng (OA) hoặc dụng cụ tái định vị hàm dưới (MRA) được thiết kế để điều trị OSA bằng cách mở rộng đường hô hấp trên bằng cách đẩy hàm dưới về phía trước. Mặc dù không hiệu quả bằng liệu pháp CPAP, nhưng liệu pháp sử dụng dụng cụ miệng(OAT) có thể là phương pháp điều trị thay thế có thể chấp nhận được đối với chứng ngáy, OSA nhẹ và thậm chí OSA vừa phải. Do hiệu quả kém hơn, OAT chỉ nên được sử dụng như liệu pháp thứ hai ở những bệnh nhân mắc OSA nặng sau khi họ đã được thử nghiệm CPAP và thất bại.
Điều trị phẫu thuật
Có nhiều lựa chọn phẫu thuật để điều trị OSA nhằm mục đích bỏ qua vị trí tắc nghẽn (mở khí quản), sửa đổi vị trí tắc nghẽn (phần lớn các thủ thuật) và điều trị gián tiếp OSA (phẫu thuật giảm béo). Nhìn chung, phẫu thuật mở khí quản được coi là phương pháp điều trị tiêu chuẩn vàng cho OSA nhưng có ý nghĩa xã hội và hầu hết bệnh nhân không mong muốn.
Uvulopalatopharyngoplasty (UPPP) là phẫu thuật phổ biến nhất. Nó bao gồm phẫu thuật cắt amidan và cắt bỏ lưỡi gà và một phần vòm miệng mềm. UPPP điều trị tắc nghẽn sau khẩu cái nhưng không giải quyết được tắc nghẽn sau lưỡi (sau lưỡi). Tỷ lệ thành công của UPPP chỉ khoảng 40% – 50%.
Sau phẫu thuật mở khí quản, phẫu thuật nâng cao hàm trên (MMA) là phương pháp phẫu thuật thành công nhất đối với OSA và được báo cáo là có thể chữa khỏi ở 80% đến 90% bệnh nhân. Do đó MMA là phương pháp điều trị thay thế cho OSA nặng. MMA liên quan đến việc di chuyển vùng hàm dưới, hàm trên, răng trên và răng dưới để tăng khoảng sau trong và sau khẩu cái.
Hiện tại CPAP vẫn là lựa chọn điều trị cho OSA vừa và nặng. Mặc dù không hiệu quả bằng CPAP, nhưng vẫn có những liệu pháp thay thế có thể chấp nhận được để điều trị OSA nhẹ và OSA nặng hơn ở những bệnh nhân không thể dung nạp hoặc tuân thủ CPAP.
Bạn có thể đánh giá nguy cơ mắc ngưng thở khi ngủ trực tiếp tại đây.
Nguồn: Goyal M, Johnson J. Obstructive Sleep Apnea Diagnosis and Management. Mo Med. 2017 Mar-Apr;114(2):120-124. PMID: 30228558; PMCID: PMC6140019.
SleepFi
